Atmosfer Nedir? Atmosferin Yapısı ve Önemi
Atmosfer Dünyamızın etrafını saran çeşitli gazlardan oluşan bir katmandır. Nefes almamız için sağladığı havanın yanında güneşten gelen zararlı ultraviyole ışınlardan bizi korur. Aynı zamanda gece ve gündüz arasındaki aşırı sıcaklık farklarını önleyerek yaşamı mümkün kılar. Bu yazıda Dünyamızı çevreleyen atmosfer nedir, atmosferin yapısı ve önemi üzerine derlediğimiz bilgileri paylaşacağız.
1. Atmosfer Nedir?
En genel hali ile Atmosfer Dünya’mızı çevreleyen gaz tabakasıdır. Bir küre biçiminde Dünya’nın çevresini kuşatan, gazlardan, buharlardan ve çeşitli taneciklerden meydana gelen bir gaz küredir. Yer çekimi sebebi ile de Dünya’ya yapışık bir halde durmaktadır.
Atmosfer çok önemlidir, çünkü hepimizi hayatta tutar. Gezegendeki tüm canlılar, hayvanlar ve bitkiler hayatta kalmak için atmosfere ihtiyaç duyar. Zira atmosfer, onları meteorlardan, kozmik ışınlardan ve güneşin zararlı ışınlarından koruyan bir zırh gibidir.
2. Atmosferin Özellikleri
Atmosferin içeriğinde aşağıdaki gazlar bulunmaktadır:
- %78 azot
- %21 oksijen
- %0.9 argon
- ~ %0,1 karbondioksit, azot oksitler, metan ve ozon
Atmosferde su buharı da bulunmaktadır. Bunun miktarı bulunduğunuz yere ve saatin kaç olduğuna göre değişir. Örneğin, nemli, tropik bölgeler atmosferde daha fazla su buharına (%4’e kadar) sahiptir ve soğuk Arktik bölgelerde daha az su buharına (genellikle %1’den az) sahiptir.
Ayrıca Dünya atmosferinde bir miktar toz da vardır. Bu toz, kirlilikten, volkanik patlamalardan ve rüzgar tarafından kaldırılan topraktan gelen parçacıklar dahil olmak üzere katı ve sıvı parçacıkların bir karışımından oluşur.
Atmosferin alt kısmı, üst kısmından daha ağırdır. Zira atmosferin kütlesinin %98’i alt 30 km’de bulunmaktadır. Atmosferin olmadığı uzaya ulaşana kadar yüksek irtifalarda giderek incelir. Atmosfer ve uzay arasında kesin bir sınır yoktur; sadece yukarı çıktıkça, uzayla karışana kadar incelmeye devam eder.
Atmosferi çok yayılmış ve görünmez gazlardan oluştuğu için fark etmiyoruz ama aslında oldukça ağırdır. Şöyle ifade edelim: Atmosferin ağırlığı, tüm gezegeni kaplayan 10 metre derinliğinde bir su tabakasına eşittir.
Bilim insanları, Dünya atmosferindeki gazların çoğunun volkanlardan ve oksijenin ise daha sonra fotosentez ile geldiğine inanmaktadır. Bugün atmosferi oluşturan %21 oranındaki oksijen miktarının birikmesi ise milyonlarca yıl almıştır.
3. Atmosfer Neden Önemli?
Atmosfer, Dünya’da yaşamın var olmasını sağlar, çünkü:
– Soluduğumuz hava atmosferdedir.
– Güneş yanıklarına neden olan ve canlılara zarar verebilecek Güneş’ten gelen zararlı UV (ultraviyole) radyasyonunun Dünya yüzeyine ulaşmasını engeller. Bu manada atmosfer dev bir filtre görevi görür.
– Diğer yandan, yaşam için gerekli olan güneş ısısına da (Güneş’ten gelen sıcak ışınlar) izin verir.
– Güneş’ten gelen ısı atmosfer tarafından hapsedilir, bu nedenle uzaya geri kaçmaz ve Dünya çok soğumaz.
– Dünyanın iklimi atmosfer tarafından düzenlenir.
– Su döngüsünün önemli bir unsurudur.
4. Diğer Gezegenlerdeki Atmosferler
Bilim insanları, Dünya’nın atmosferini incelemenin yanı sıra, Güneş sistemimizdeki tüm gezegenlerin atmosferlerini de incelerler. Güneş sistemindeki diğer gezegenlerin de atmosferi vardır ancak hiçbirinin Dünyamızın atmosferi ile aynı gaz oranı yoktur.
Yani bu gezegenlerin hiçbiri bildiğimiz anlamda yaşam için doğru bileşenleri içeren bir atmosfere sahip değildir. Bunun nedeni, doğru dengede hidrojen, oksijen, azot ve karbondan oluşan istikrarlı bir atmosfer olmadan yaşam mümkün değildir.
Ayrıca yaşamın oluşabilmesi için bir gezegende su da bulunmalıdır.
Yazı Önerisi:
Atmosferin Katmanları ve Özellikleri Nelerdir?
