Ay Nedir? Dünyamızın Uydusu ve Yılın 12 Dönemi
Bu yazıda Ay kavramı üzerine kısa ve öz bilgiler vermeye çalışacağım. Ay nedir diye sorulunca belki de akla ilk gelen geceleri gökyüzünde gördüğümüz Dünya’mızın uydusu geliyor. Gece karanlığı için doğal ışık kaynağımız, fenerimiz. Diğer yandan ise Ay zamansal bir kavram. Kullandığımız miladi takvime göre bir yılda 12 ay var. Şimdi gelin Ay kavramını hem Dünyamızın uydusu olarak hem de zamansal açıdan daha yakından kısaca tanıyalım.
Dünya’mızın Uydusu
Ay Dünyamızın (yeryüzü) tek doğal uydusudur. Ay’ın Dünya’ya uzaklığı, çizdiği elips yörünge yüzünden en az 363300 km, en çok 405500 km.’dir.
Ay’ın çapı 3476 km, kütlesi ise Yer kütlesinin 0,0122’si (yaklaşık 1/82’si) kadardır. Bu sebeple Ay-çekimi, Yerçekiminden küçük, yaklaşık 1/6’sı kadardır. Yerde ağırlığı 90 kg olan bir kişinin Ay’daki ağırlığı ancak 15 kg olur.
Ay’ın kendi çevresinde dönme süresi 27,322 gündür. Bu sebeple Ay’ın Yer’e doğru hep aynı yüzü dönüktür.
Ay’ın yüzeyi kraterlerle kaplıdır. Bundan başka eni boyu bir kaç kilometre olan büyük çukurlar, büyük düzlükler, Ay dağları vardır.
Uzay araştırmaları sonucunda Ay’daki küçük kraterleri Ay’a düşen meteorlar ortaya çıkartmışlardır. Büyük kraterler ise eski volkanlardır. Ay dağları, geniş kraterlerin yaydığı parlak ışıklar vardır.
Bunlara ek olarak sıcak lekeler bulunmaktadır. Parlak ışıklar gönderen büyük ve geniş kraterlerle ilgili olan bu lekeler, güneşli zamanlarda çevredeki kayalardan daha soğuk, güneşsiz dönemlerde çevredeki kayalardan daha sıcaktır.
Yılın 12 Dönemi
Ay nedir sorusunun bir diğer cevabı yılın 12 farklı döneminden her biri olacaktır.
Yani Ay kelimesi aynı zamanda, Yerin uydusu Ay’ın devirli olarak yinelenen evrelerinden kaynaklanmış 29,531 günlük zaman süresi manasına da gelmektedir. Buna sinodal ay-kavuşum ayı ya da Arabi ay denir. Recep, Şaban, Ramazan gibi Arabi aylar sırasıyla 29-30 gün olarak hesaplanır.
Yerden bakıldığı zaman, Ay’ın bir sabit yıldız ile ardışık iki kez üst üste gelmesi arasında geçen 27,322 gün zamana sideral (dönencel) ay denir. Ay’ın çıkma düğümünden iki ardışık 27,2122 gün geçişi ise drakonit ay (düğüm ayı) denir.
Ay ise Güneş yılının 1/12’sine eşit zaman dilimidir. Süresi 30,439 gündür. Takvimlerde Ocak, Şubat, Mart, Nisan şeklinde sıralanan ayların süreleri 28 gün ile 31 gün arasında değişir. Bazı durumlarda bir ay dört hafta, yani 28 gün olarak hesaplanır.
