Anasayfa » Teknoloji » Barometre Nedir? Ne İşe Yarar? Çeşitleri Nelerdir?

Barometre Nedir? Ne İşe Yarar? Çeşitleri Nelerdir?

Barometre, deniz seviyesinin üstünde veya altındaki seviyelere göre değişen hava basıncını ölçmek için kullanılan bir araç. Keşfedildiği 1643 yılından bu tarafa barometre hayatımızın önemli bir parçası haline geldi. Bu yazıda barometre nedir, barometrenin kullanım alanları ile barometre çeşitleri ve çalışma prensipleri üzerine bilgiler bulacaksınız.

Barometre nedir, nasıl çalışır?
Barometre nedir, nasıl çalışır?

Barometre Nedir? Ne İşe Yarar?

Hava (atmosfer) basıncını ölçmeye yarayan alete barometre denir. Atmosfer, Dünya’yı saran hava katmanıdır. Bu havanın bir ağırlığı vardır ve yerçekimi onu Dünya’ya çekerken dokunduğu her şeye baskı yapar. Barometreler bu basıncı ölçer.

Peki atmosfer basıncının ölçülmesi ne işe yarar? Bu ölçüm bize hava durumu tahminlerinin yapılmasını ve yüksekliğin hesaplanmasını sağlıyor. İşte bu iki ölçümün yapılmasında barometrelerden faydalanıyoruz.

Zira atmosferik basınç sıcaklığa ve yüksekliğe göre değişmektedir.

Basınç yüksek olduğunda hava güneşli, güzel ve durgun olur. Buna karşın basıncın düşük olması kötü hava ile ilişkilendirilmektedir.

Diğer yandan atmosferik basınç deniz seviyesinin üstü ve altı konumlarına göre değişmektedir. Zira deniz seviyesinden yukarılara doğru çıkıldıkça hava basıncı azalır, deniz seviyesinden aşağı doğru indikçe ise hava basıncı artış gösterir.

Dolayısıyla barometreler hem hava tahminlerinin belirlenmesinde hem de yükseklik hesaplamasında kullanılmaktadır.

Civalı ve aneroid olmak üzere temel 2 tür barometre çeşidi vardır
Civalı ve aneroid olmak üzere temel 2 tür barometre çeşidi vardır

Barometre Çeşitleri Nelerdir?

Temel olarak iki tür barometre çeşidi vardır: Cıvalı ve Aneroid. Şimdi barometre çeşitlerini ve nasıl çalıştıklarını daha yakından tanıyalım.

Cıvalı Barometre Nedir? Nasıl Çalışır?

Cıvalı barometre 1643 yılında Galileo‘nun öğrencisi olan İtalyan bilim insanı Evangelista Torricelli tarafından bulunmuştur.

Cıva barometresi içi cıva dolu olan dikey bir tüptür. Tüpün üst ucu kapalıdır. Tüpün alt ucu ise açık olup cıva dolu bir kaba daldırılmıştır. Atmosferik basıncın bu kap içindeki cıva yüzeyine yaptığı basınç borunun içindeki cıva seviyesinin yüksekliğini değiştirir. Buradan hareketle cıva havuzunun tepesi ile tüpteki cıvanın tepesi arasındaki mesafe ölçülür. Bu mesafe atmosferik basınç olarak belirtilmektedir.

Bu basınç deniz düzeyinde, cıva sütunundaki 76 cm yüksekliğe denktir. 76 cm cıva aynı zamanda 1 atmosfer basınca eşittir. Borudaki cıva düzeyinin alçalıp yükselmesi atmosfer basıncının değiştiğini gösterir ve bu yolla hava durumu tahmin edilebilir.

Torricelli’nin yaptığı deneyden birkaç yıl sonra Fransız fizikçi Mariotte (1620-1684), Torricelli tüpüne barometre adını verdi.

Aneroid Barometre Nedir? Nasıl Çalışır?

Yaygın kullanılan diğer barometre türü ise aneroid barometredir. Aynı zamanda havalı barometre olarak da isimlendirilmektedir. Cıva zehirli olduğundan ve artık barometrelerde kullanılmadığından günümüzde aneroid barometreler daha yaygın kullanılmaktadır.

Aneroid barometreler küçük, cebe sığan ve taşıması kolay barometrelerdir. Klasik modelinde, içindeki hava alınmış bir metal kutu formunda olup kapağı biraz esnektir. Atmosferik basınç değiştikçe de içe veya dışa doğru esner. Bu kapağın hareketi, mekanik bir kaldıraç yay sistemi aracılığıyla bir ölçekte gösterilmektedir.

Aneroid barometreler sıvı geçirmez, ayrıca saat gibi bir kadranı olduğundan kullanımı ve gözlenmesi kolaydır, ucuzdur.

Yükseklikleri göstermek için kalibre edilen bir aneroid barometreye altimetre (yükseklik ölçer) denir. Altimetreler hava taşıtlarında ve dağcılıkta yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

Aneroid barometrelerin civalı barometrelere göre dezavantajı daha az hassas olmalarıdır. Günümüzde bazı altimetreler, bir metreden daha az yükseklik değişimini gösterecek kadar hassastır.

Sonuç ve Değerlendirme

Bir parmak dokunuşuyla hava durumunu tahmin edebilen uygulamalar bulunmadan önce barometre vardı. 17. yüzyılın ortalarında, İtalyan bilim insanı Evangelista Torricelli, hava basıncını ölçmek için bir sistem geliştirdi. Bu alete barometre adı verildi.

Bir barometrenin amacı, atmosferik basıncın artışını veya düşüşünü söylemektir. Fırtınaların yapısını incelemek ve hava değişikliklerini tahmin etmek söz konusu olduğunda, barometreler bilim insanları ve hava tahmincileri için hayati araçlardır.

Yazı Önerisi:
Higrometre nedir? Ne işe yarar?

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir