Darülfünun Nedir? İlk Ne Zaman Açıldı?

Osmanlı Devleti’nde medrese dışında Batı tarzında modern eğitim veren bir kurum açılması fikri ilk kez 1845 yılında Sultan Abdülmecid zamanında ortaya çıkmıştır. Kelime manası olarak “Fen İlimleri Evi” anlamına gelen Darülfünun, başlangıç safhasında modern tahsil görmüş ve Osmanlı bürokrasisinde görev yapacak memurlar yetiştirmeyi amaçlamıştır. Hadi gelin darülfünun nedir, darülfünun kimin zamanında ve ne zaman açıldı, ne tür yapısal değişikliklere uğradı birlikte görelim.

Darülfünun Nedir?

Darülfünun eskiden Üniversiteye verilen isimdir. Osmanlıca bir kelime olan Darülfünun, Arapça dar (ev) ve fünun (fenler) sözcüklerinden türetilmiştir. Sözcük “Fenler Evi” veya “Fen İlimleri Evi” anlamına gelmektedir.

Fenler Evi, Tanzimat döneminin Batılılaşma çabalarına uygun düşüncedeki bir kurum olarak doğmuştur. Dolayısıyla gerek Osmanlı modernleşmesinde gerekse de Türk bilim dilinin gelişmesinde çok önemli bir faktör olmuştur.

Darülfünun İlk Ne Zaman Açıldı?

Devlet dairelerinde memur yetiştirmek amacıyla bir Darülfünun açılmasına ilk kez 1845 yılında karar verilmiştir. 1846 yılında İsviçreli mimar Fossatti bu amaçla derslikler, toplantı salonları, kütüphane, laboratuvar ve müzeden oluşan bir bina inşa etti.

İlk Osmanlı Darülfünunu Sultan Abdülaziz döneminde 14 Ocak 1863’te açılmıştır. Okutulan dersler; hikmet (fizik), hayvanat (zooloji), nebaat (botanik) ve tarih idi.

Zaman İçindeki Değişiklikler

1871 yılında kapatılan ilk Darülfünun 1 Eylül 1900 tarihinde Cağaloğlu’nda Darülfünun-i Şahane adıyla yeniden açılmıştır. Burada ulum-i riyaziye ve tabiiye kolları ile Türkçe, Arapça, Farsça’dan başka Fransız, Alman, İngiliz ve Rus dillerini toplayan filoloji bölümüne yer verilmiştir.

2. Meşrutiyet’in ilanından sonra programları yeniden düzenlenmiş ve Darülfünun-i Osmani adını almıştır. 21 Eylül 1908’de bugünkü Fen ve Edebiyat Fakültelerinin yerinde bulunan Zeynep Hanım Konağı’na taşınmıştır.

1. Dünya Savaşı başında Almanya’dan Edebiyat, Fen ve Hukuk Fakülteleri için yirmi profesör çağrılmıştır. Bu şekilde öğretim kadrosu güçlendirilmiştir.

15 Ekim 1919’da yeni bir yönetmelikle rektör ve senato tarafından yönetilmesi; Hukuk, Tıp, Edebiyat ve Fünun adlı dört fakülte kurulması, öğretimin sınıf ve sömestr yöntemine göre yürütülmesi kararlaştırılmıştır. Ayrıca idari özerklik, katma bütçe ve tüzel kişilik verilmiştir.

Cumhuriyet Sonrası Dönem

Cumhuriyetin kuruluşundan sonra Beyazıt’taki eski Harbiye Nezareti binası (bugünkü İstanbul Üniversitesi Merkez binası) Darülfünun’a verilmiştir.

Ancak beklenen gelişmeyi gösteremeyen kurum, 31 Mayıs 1933 tarih ve 2252 sayılı yasa ile kaldırılmıştır. Bununla birlikte Maarif Vekâletince yeni bir Üniversite kurulması kararlaştırılmıştır.

Böylelikle Darülfünun adı yerini Üniversite adına bırakmıştır.

Yazı Önerisi:
Fıtır Sadakası Nedir? Ne Zaman Verilir?
Mahya Nedir? Mahya’nın Tarihi ve Özellikleri
Mecelle Nedir? Tarihi ve Kapsamı