Galaksi Nedir? Galaksi Türleri Nelerdir?
Bir başka yazıda uzay konusuna değinirken, uzayın içinde milyarlarca galaksi bulunduğundan bahsetmiştim. Dünyamız da bir galaksi içinde olduğundan konu biraz daha merak uyandırıyor. Kendi başına her zaman gizemli olan bu konuya kısa ve öz bilgilerle değinmeye çalışacağım. Bu yazıda galaksi nedir, galaksi çeşitleri nelerdir, galaksiler nasıl oluştu, Dünyamız hangi galakside yer alır gibi merak edilen sorulara ilişkin cevaplar bulacaksınız.
1. Galaksi Nedir?
Birbirleri ile çekim ilişkisi içinde bulunan yıldızların ve kozmik bulutların oluşturduğu dev yıldız sistemine Galaksi denir. Galaksi aynı zamanda gökada olarak da ifade edilir. Sözcük Süt Yolu (Samanyolu) anlamındaki Yunanca sözcük olan galaxias’tan gelmektedir.
Aslında önceleri yalnızca Samanyolu sistemi için galaksi sözcüğü kullanılmıştır. Onun dışında kalanlar galaksi dışı nebulalar olarak adlandırılmıştır. Bugün ise tümü için galaksi sözcüğü kullanılmaktadır.
Galaksilerin türlü biçimleri bulunmaktadır; disk biçiminde olanların yanı sıra küresel olanlar da vardır. Her galakside milyarlarca yıldız yer alır.
Dünyamız, içinde bulunduğu Güneş sistemi ile birlikte Samanyolu galaksisinde yer alır. Bu, ortası hafif şişkin, yassı bir disk biçimindedir. Merkezi de Sagittarus takım yıldızının dolayındadır.
Ayrıca Samanyolu galaksisini oluşturan yıldız kümesi 100.000 (yüz bin) ışık yılı enindedir. Kalınlığı 16.000 ışık yılıdır. Güneş’in Samanyolu’na olan uzaklığı da 30.000 ışık yılıdır.
Diğer taraftan Samanyolu dışındaki galaksiler içinde en önemlileri Kuzey Yarım Küre’de görülen Andromeda, Güney Yarım Küre’de görülen Magellon Bulutlarıdır.
2. Galaksi Çeşitleri Nelerdir?
Galaksiler biçim yönünden üç türe ayrılırlar: Sarmal galaksiler, elips biçimli galaksiler ve düzensiz galaksiler.
Disk biçiminde olan galaksiler sarmal galaksiler türüne girer. Çünkü bunların kenarları sarmal biçiminde yayılır. Galaksiye bu görüntüyü veren, ortadaki diski çevreleyen koyu renkli gaz ve toz katmanlarıdır.
Elips biçimli galaksiler sarmal uzantısı olmaya disk biçimli galaksilerdir. Ayrıca Elips biçimli galaksiler şekil olarak merceğe benzerler.
Düzensiz galaksiler ise sarmal galaksileri andırırlar ama belli bir biçimleri yoktur.
3. Galaksiler Nasıl Oluşmuştur?
Galaksilerin oluşumu, evrenin oluşumu konusunda ileri sürülen türlü kuramlarla açıklanmaya çalışılmaktadır.
En çok kabul edilen kurama göre evren 10-12 milyar yıl kadar önce büyük bir patlama (big-bang) ile oluşmuştur. Bugün gözlemlenen galaksiler ise patlama sonucu uzayda çevreye parçalar halinde yayılmıştır.
Tüm evren sürekli bir genişleme içindedir. Bu da galaksilerin birbirinden uzaklaştığı görüşünü kuvvetlendirmektedir.
Yazı Önerisi:
Asteroid Nedir? Asteroidler Nasıl Oluşmuştur?
Kaynak:
Milliyet Büyük Ansiklopedi
