Higrometre Nedir? Ne İşe Yarar?
Atmosferdeki nem, ortamda belirli bir anda var olan su buharı basıncının, aynı sıcaklıkta doymuş su buharı basıncına oranıyla belirlenmektedir. Buna “bağıl nem” denir ve miktarı yüzde cinsinden belirtilmektedir. Havadaki su buharı miktarı ise higrometre yani nemölçer isimli cihazlarla ölçülmektedir. Bu yazıda higrometre nedir, nem ölçümü nasıl yapılır, higrometre çeşitleri nelerdir ve nerelerde kullanılır üzerine kısa bilgiler bulacaksınız.
Higrometre Nedir?
Higrometre nemi, yani havadaki su buharı miktarını ölçen bir aygıttır. Nemölçer de denilmektedir. İlk nemölçer, Leonardo da Vinci tarafından yapılmıştır.
Fakat emdiği neme göre ağırlaşan bir yün yumağının ağırlığını ölçerek çalışan Vinci aygıtından bu yana, pek çok nemölçer geliştirilmiştir.
Nem Ölçümü Nasıl Yapılır?
Buharlaşma yöntemiyle nem ölçümünde, iki termometrenin ölçtüğü sıcaklık farkından yararlanılmaktadır.
Bunlardan birinin haznesi, ıslak bir fitil aracılığıyla sürekli nemli tutulmaktadır. Yoğuşturma ya da çiğ noktası aygıtında da birinin haznesi eter içinde bulunan iki termometre kullanılmaktadır. Eter, içinden hava geçirilerek, buharlaşmayla soğutulur. Ardından kabın dışında yoğuşmanın oluştuğu derece, ikinci termometrenin sıcaklığıyla karşılaştırılmaktadır.
En yaygın kullanılan nemölçerler, Leonardo da Vinci’nin ilkesine, yani bazı organik maddelerin nemi kolayca emmesi ilkesine göre hazırlanmıştır. Nem çekici (higroskopik) maddeler adı verilen bu maddelerin en çok kullanılanı, insan saçıdır. Saçın uzunluğu, nemi emdikçe değişir. Daha sonra bu değişiklik büyütülerek bir grafiğe geçirilmektedir.
Higrometre (Nemölçer) Çeşitleri Nelerdir?
Belirli amaçlara göre değişik nemölçerler geliştirilmiştir. Örneğin, atmosferin üst tabakalarını incelemede kullanılan nemölçerlerde, lityum klorür gibi maddeler kullanılmaktadır. Bunların elektriksel dirençleri, nem emdikçe değişir. Buna göre söz konusu değişiklikler ölçülerek, nem oranı belirlenmektedir.
Donma noktalarının altındaki derecelerde, yoğuşma ve buharlaşma yöntemleri kullanılamaz. Bu durumda, elektromanyetik tayfta su buharının ışınım soğurma miktarını belirleyen bir tayf çizer (spektrograf) kullanılabilmektedir.
Güneş sisteminin uzak bölgelerinde var olduğu sanılan düşük nemi ölçmek için ise, elektroliz ilkesiyle çalışan nem pilleri içeren aygıtlar geliştirilmektedir. Bunlarda, ortamın direncinden çok iletkenliği ölçülmektedir. Ancak, en etkili yöntem, havadan nem çeken kimyasal bir maddeyi tartmaktır.
Bir gazın ısıl iletkenliğindeki değişikliklerinden, kondansatörün empedans değişikliklerinden ya da bir piezoelektrik billurun frekans değişikliklerinden yararlanan başka nem ölçme yöntemleri de vardır.
Higrometreler Nerelerde Kullanılır?
Nemölçerler, meteoroloji ve uzay çalışmalarında yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Ayrıca, geri besleme denetimiyle havalandırma yapılan yerlerde ve endüstrideki denetim işlemlerinde de kullanılmaktadır.
