Kağıt Nedir? Nasıl Üretilir?
Bu yazıda kağıt nedir, nasıl üretiliyor ve kağıdın tarihi üzerine kısa bilgiler paylaşmak istedim. Çünkü bilgisayar ya da mobil cihazlar olmasaydı bunun gibi makaleleri kağıt üzerinde okuyacaktık. Internet’in ortaya çıkışına kadar neredeyse tüm yazılı bilgiler basılı biçimde dağıtılmıştır. Mürekkep ile bezenmiş kağıtlardan bilgi alma fikri kimilerince biraz eski moda görülüyor. Fakat bu durum kesinlikle kağıttan vazgeçildiği anlamına gelmemektedir.
Çevreyi, doğayı ve ormanlarımızı koruma gayesi ile kağıtsız toplum konusunda düşünce ve gayretler olsa da bu durum pek de mümkün değil. Zira ürün ambalajlarında, havlu ve çocuk bezlerinde ve birçok yapı malzemesinde kağıt ve karton kullanılmaktadır. Açıkçası kağıdın Dünyanın en çok sevilen malzemesi olduğunu söylemek mümkün. Hadi gelin kağıt nedir, nasıl üretiliyor daha yakından tanıyalım.
Kağıt Nedir?
Hamurlaştırılmış bitkisel maddelerden, başta yazı yazmak ve basmak üzere, çeşitli işlerde kullanılmak amacıyla yapılan ince yaprak kağıt olarak adlandırılmaktadır.
Kağıtçılığın Tarihi
Kağıtçılığın tarihi, Eski Mısır’da papirüs adlı bitkiden yapılan rulolara dayandırılmaktadır. Ancak, bükülebilir ve parlak kağıt ilk kez M.Ö. 2. yüzyılda Çin’de yapılmıştır.
M.S. 105 yılına ait kayıtlara göre Çin’de kağıtçılığın oldukça gelişmiş olduğu anlaşılmaktadır. Daha sonra Semerkant, Bağdat ve Şam gibi merkezlere yayılan kağıt yapımı; Kuzey Afrika’dan İspanya, İtalya ve tüm Avrupa’ya yayılmıştır. Zira kağıt 751’de Orta Asya’ya ve 793 yılında Bağdat’a ulaşmıştır. 14. yüzyılda ise Avrupa’nın çeşitli yerlerinde kağıt fabrikaları vardı.
Gutenberg‘in matbaayı icat etmesi ile birlikte kağıda olan ihtiyaç daha da çok artmıştır. 19. yüzyılın başında ağaç ve diğer bitkisel hamurlar kağıt yapımında başlıca lif kaynağı olarak kullanılmaya başlamıştır. Böylece geçmişten günümüze tarihi bir çok yazılı belge kalması mümkün olmuştur.
1798’den önce Nicholas-Louis Robert ilk kağıt yapma makinesini yaptı. Birkaç yıl sonra Henry ve Sealy Fourdrinier kardeşler Robert’ın makinesini geliştirdiler ve 1809’da John Dickinson ilk silindir makinesini icat etti.
NOT: Kağıt neşeli oyunlar için de kullanılmaktadır. Örneğin kağıt katlama sanatı origami’de. Merak ederseniz origami yazımızı buradan okuyabilirsiniz.
Kağıt Nasıl Üretilir?
Kağıt keçeleştirilmiş selüloz elyafı karışımıdır. Buna göre suyun içindeki elyaf madeni bir süzgeç üzerine yayıldığında, sudan arınan lifler keçeleşir. Ardından kurutulan bu elyafın birleştirilmesiyle kağıt oluşur.
Kağıt yapımında reçineli ağaçlar tercih edilmektedir. Fakat bu tür ağaçlar az olduğundan, kağıt sanayi en bol bulunan yapraklı ağaçları kullanmaktadır. Son yıllarda her türlü selülozik artıklar, kağıt, pamuk, şeker kamışı, keten, bambu artıkları ve molozları kağıt yapımında hammadde olarak kullanılmaktadır.
Kağıt hamuru elde etmek için, hammadde bir öğütücü üzerinde ufalanır. Daha sonra liflenme olayı gerçekleşene dek pişirilir. Eğer hammadde çok kuruysa ufalanmadan sonra suya bastırılır. Hammadde eski kağıtlar ise pişirme işlemi uygulanmadan hamur elde edilmektedir.
Geçmişte ilkel yöntemlerle hamurdan elle kağıt yapılmaktaydı. Günümüzde ise gelişmiş kağıt makinelerinde, hamuru arıtma ve kağıt haline getirme işlemleri kısa sürede yapılabilmektedir.
Kağıt Makineleri
Kağıt üretimi makinelerle gerçekleştirilmektedir. Temizleme, ayıklama, parçalama sürecinde el emeğinden çok makineler kullanılmaktadır.
Diğer yandan elde edilen hamurun çözülmesi ve kağıt yapraklara dönüştürülmesi de makineleşmiştir. Islak hamur telleri desteklerle beslenmiş, düz ve yatay hareket edebilen bir ızgaraya yayılır. Izgara bandın üzerine yayılan hamurun suyu kendi ağırlığının etkisiyle süzülür. Izgaranın altına yerleştirilmiş emiciler de kağıt hamurundaki suyu tümüyle emerler.
Daha sonra hamur merdanelerin arasında sıkıştırılarak kurutuculardan geçer. Kurutuculardan geçen kağıt elde etmek istendiğinde, kağıt ısıtılmış bir perdah makinesinin birbirine değen silindirleri arasından geçirilir. Elde edilen kağıt, kesicilerde tabakalar biçiminde kesilir.
Kağıt yapım makinelerinde genişliği 10 metre olan kağıtlar elde edilmektedir. Günümüzde bu makineler dakikada 800 metre uzunlukta kağıtlar üretmektedir.
Bugün silindir sistemlerinden oluşmuş kağıt makinelerinin yerine Fourdrinier makineleri kullanılmaktadır. Bu makinelerde kağıt yapımının tüm aşamaları çok hızlı ve birleşmiş bir yapı içinde gerçekleştirilmektedir.
Bu yazıda kısaca kağıt nedir, nasıl yapılır ve kağıdın tarihi üzerine özet bilgiler paylaştım. Merak edenler ve konuyu araştıranlar için faydalı olmasını dilerim.
Kaynak:
Milliyet Büyük Ansiklopedi
Britannica
