Kaleydoskop (Çiçek Dürbünü) Nedir?
Hiç kaleydoskopla oynadınız mı? Bu oyuncaklar ister çocuk ister yetişkin hemen herkesi kendine hayran bırakabilir. Çünkü göz merceğinden baktığınızda, sürekli değişen güzel renk desenleri ve değişen görüntüler görürsünüz. Hadi gelin kaleydoskop nedir, yapısı nasıldır, kaleydoskopu kim icat etti birlikte görelim.
Kaleydoskop Nedir?
Tanım olarak kaleydoskop, içinde renkli cam veya kağıt olan ve döndürüldüğünde desenler oluşturan silindirik oyuncaktır. Bir diğer adı da çiçek dürbünüdür.
Aslında ilk bakışta küçük bir teleskopa benzer. Bir ucunda bakabileceğiniz bir delik vardır. Diğer uçta ise yarı saydam kağıt veya ışığın içeri girmesini sağlayan başka bir malzeme bulunmaktadır.
Kaleydoskopun içinde, bir daire içinde bir dizi ayna vardır. Ayrıca boncuklar, çakıl taşları veya küçük cam parçaları gibi çeşitli renkli nesneler de bulunur. Bu öğeler serbestçe hareket edebilirler.
Bir kişi kaleydoskopun dışını döndürdüğünde, aynalar küçük nesnelerin hareketini yansıtır. Bakan kişi de her hareketle değişen büyüleyici görüntüler görür.
Kaleydoskopu Kim İcat Etti?
Kaleydoskopu 1816’da İskoç bilim insanı Sir David Brewster icat etti. Kaleydoskop adını ise kalos: “güzel”, eidos: “biçim”, skopein: “seyretmek” anlamlarındaki üç Yunanca sözcüğü bir araya getirerek buldu.
İlk başta, Brewster buluşunu bilimsel bir araç olarak kullanılmasını amaçladı. Yine de bir oyuncak olarak çok popüler oldu. 1817’de Brewster, Londra ve Paris’te sadece üç ayda 200.000’den fazla kaleydoskop sattı.
Brewster, icadı sayesinde zengin olacağını düşündü. Ancak, patent başvurusundaki bir hata, başkalarının onun eserini kopyalamasına izin verdi.
Kaleydoskopun Yapısı Nasıldır?
Basit bir kaleydoskop 30 cm uzunluğunda bir tüp biçimindedir. İçinde birer kenarı birbirine değecek biçimde uzunlamasına yerleştirilmiş ve aralarında genellikle 60o açı olan iki ya da üç düz ayna vardır.
Bir ucunda gözetleme deliği olan tüpün öbür ucu buzlu camla kapatılmıştır. Buzlu camla kapatılmış olan uçta saydam bir cam bölmenin arkasında serbestçe hareket edebilen çok sayıda renkli cam parçası bulunmaktadır.
Gözetleme deliğinden bakıldığında, her renkli cam parçasının birçok görüntüsü birden görülmektedir. Çünkü her parçanın bir aynada oluşan görüntüsünün öbür aynalarda da yansımasıyla görüntü sayısı artar. Bu görüntülerin bir araya gelmesiyle simetrik bir desen oluşur.
Tüpün sallanmasıyla cam parçaları yer değiştirince, oluşan desen de tümüyle değişir. Böylece sayısız değişik desen oluşturulabilir.
Kaleydoskop yalnızca bir oyuncak değildir. Zira duvar kâğıdı, halı ve kumaş desenlerinin yapılmasında kaleydoskop desenlerinden faydalanılmaktadır.
Bugün, kaleydoskoplar hemen hemen her türlü malzemeden (plastik, karton, ahşap, çelik, pirinç ve hatta vitray) yapılabilmektedir. Kaleydoskopları birçok yerde bulabilirsiniz. Oyuncak mağazalarında veya online alışveriş sitelerinden satın alınabilirsiniz.
Kaynak:
https://wonderopolis.org/wonder/What-Is-a-Kaleidoscope
Britannica