Mum Nedir? Nasıl Yapılır?

Ampulün icadından çok önce, mumlar ve fenerler ana ışık kaynaklarımızdı. Günümüz dünyasında ise mumlar, süslemelerde, eğlencelerde, törenlerde ve rahatlatıcı kokular yaymak için kullanılmakta. Ben de bu yazıda mum nedir, mum nasıl ve neyden yapılır ile mumum hammaddesi nedir konularına değinmek istedim.

İşte ilk ışık kaynaklarımızdan mum hakkında merak edilen ve bir o kadar da ilginç bilgiler.

Mum Nedir?

Mum, balmumu, donyağı ya da parafinden yapılan, genellikle silindirik bir kütle ile bunun ortasından geçen fitilden oluşan aydınlatma aracıdır.

Günümüzde elektriğin olmadığı kimi yerlerde kullanımı görülse de daha çok dekoratif ve törensel amaçlarla kullanımı sürmektedir.

Mumun Hammaddesi Nedir?

Mum üretiminde, saf balmumu, bir petrol ürünü olan parafin ve bitkisel ve hayvansal kökenli yağlardan elde edilen stearin karışık olarak değişik yüzdelerde kullanılmaktadır. Ayrıca mumu sertleştirmek için gene bir petrol ürünü olan ozokerit eklenmektedir.

Modern mumlar çok çeşitli renk, şekil ve boyutlarda üretilmektedir. Balmumu ve defne mumu ara sıra katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. Ayrıca bazı mumlar kokuludur. Günümüzde mum yapımı popüler bir hobi haline de gelmiştir.

Mumun Tarihçesi

Kazılardan ele geçen şamdanlar, mumun M.Ö. 3000 yıllarında Romalılar ve Mısırlılar tarafından kullanıldığını göstermektedir. Yani mum antik dünyanın en eski icatları arasındaydı.

Avrupa Orta Çağlarında donyağı mumları yaygın olarak kullanılmaktaydı. Örneğin, 1292 yılına ait bir Paris vergi listesinde, 71 şamdan veya mum üreticisinin adı geçmektedir.

19. yüzyılda bir Fransız kimyager olan Michel-Eugène Chevreul, yağ asidini yağın gliserinden ayırarak stearik asit üretti. Bu sayede daha iyi mumlar üretilebilmiştir.

Mum stoku üretmek için yeni süreçler hızla ve art arda ortaya çıktı. Stearine ek olarak, iki önemli kaynak daha bulunmuştur: balina yağı ve petrolden elde edilen parafin mumu. Sonuç olarak bir parafin ve stearik asit bileşimi, temel mum stoğu haline geldi.

Ayrıca yine 19. yüzyılda mum kalıplama makineleri geliştirilmiştir. Bu makineler dönüşümlü olarak ısıtılan ve soğutulan metal bir tanktaki kalıp sıralarından oluşur.

Kalıplar soğuduktan sonra mumlar pistonlarla dışarı atılmaktadır. Makinenin altından gelen fitil makaraları, mum kalıbından geçmek için pistonlardan geçirilir. Soğuyan mumlar atılırken fitiller kesilir.

Mum Nasıl Yanar?

Bir mumun yanması ve ışık vermesi, karmaşık bir takım fiziksel ve kimyasal olaylar sonucu gerçekleşmektedir. Burada yanan balmumu değildir, çünkü balmumu ancak 220 ^oC’de tutuşur.

İlk olarak pamuk fitil yanmaya başlar. Bunun oluşturduğu ısı (50 – 60 ^oC) balmumunu eritir. Erimiş balmumu fitil içinde kılcal hareketle yükselir. Bu sırada soğuk balmumunda katı durumda bulunan karbon hidrojenleri buharlaşır. Bu gaz oksijenle karışır ve yanar.

Mumum alevi üç değişik bölgeden oluşur. Yanma yalnızca dış bölgede meydana gelir, çünkü gazlar ancak orada oksijenle birleşebilir.

Alevin orta bölgesinde yeterli oranda oksijen girmediğinden yanma olmaz. Oradaki karbon zerrecikleri, dış yanma zarfı tarafından ısıtılarak kızıllaşır ve dışarıya ışık saçar. Yani mumun ışığını oluşturan bu bölgedir.

Alevin çekirdeğini oluşturan üçüncü bölge ise parlamaz, ışık vermez ve sıcaklığı da oldukça düşüktür.

Işık Şiddeti Birimi

Mum aynı zamanda aydınlatmada ışık şiddeti birimidir. Ayrıca “Kandela” da denir ve (Cd) simgesiyle gösterilmektedir.

Bir mum, platinin katılaşma ısısında, bir kara cismin 1/60 cm²’lik bölümünün ışıması olarak tanımlanmaktadır.

Yazı Önerisi:
Molotof Kokteyli Nedir? İsmi Nerden Gelir?

Kaynak:
https://www.britannica.com/technology/candle
Milliyet Büyük Ansiklopedi