Sine-i millet ülkemiz siyaseti için hiç de yabancı bir kavram değil. Görevden almalar, kayyım atamaları gibi durumlarda gündeme sıkça geliyor. Peki ama sine-i millet nedir, sine-i millete dönmek ne anlama geliyor? İşte bu yazıda Türk siyasi tarihindeki örnekleri ile sine-i millet konusunu açıklıyoruz.
Sine-i Millet Nedir?
Sine-i millet muhalefetin, temsil sorunu ya da sistemin işleyişinden kaynaklanan nedenlerle hükümetin meşruiyetini yitirdiğini savunarak TBMM’den çekilmesi ve siyasete halk içinde devam etmesidir.
Bu durumda milletvekilleri parlamentodan istifa ederek milletin bağrında siyaset yapmaya başlar. Günümüze kadar sine-i millet hep bir koz olarak kullanıldı ama hiçbir parti tarafından uygulanmadı.
Sine-i Millette Bir Ferd-i Mücahit
İlk sine-i millete dönmek ifadesini Mustafa Kemal Atatürk kullanmıştır.
Mustafa Kemal Paşa, Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra 9. Ordu müfettişi olarak görevlendirilerek Samsun’a gitmişti. Sırasıyla Samsun, Amasya ve Erzurum’a giderek milli mücadele hareketini başlattı.
Bu durumdan rahatsız olan itilaf devletlerinin şikayeti üzerine İstanbul’a çağrıldı ve yetkileri alındı. Bunun üzerine Erzurum’da iken 8 Temmuz 1919’da askerlik mesleği ve görevlerinden istifa etti.
Kendi ifadesiyle “Sine-i millette bir ferd-i mücahit” (milletin bağrında bir mücahit kişi) olarak çalışmak üzere çok sevdiği askerlik mesleğinden istifa etmiştir.
Siyasi Tarihimizdeki Başlıca Örnekler
Sine-i millet ifadesi Türkiye siyasetinde çok partili döneme geçiş ile birlikte zaman zaman gündeme gelmiştir.
Buna ilişkin ilk örnek ise 1946 yılında Demokrat Partili bazı milletvekillerinin sine-i millete dönmek istemeleriydi. Zira 1946 genel seçimlerinde usulsüzlük yapıldığını ileri süren milletvekilleri seçimin şaibeli olduğunu ileri sürdü. Fakat bu uygulama gerçekleşmedi.
İkinci örnek ise 1987 genel seçimlerinde %36 oy alarak birinci parti olan Anavatan Partisi, 1989 yerel seçimlerinde %21 oy alarak üçüncü parti oldu. DYP (Doğru Yol Partisi) ve SHP (Sosyaldemokrat Halkçı Parti) milletvekilleri bu sonuçlara göre meclisteki milletvekili dağılımının millet iradesini yansıtmadığını gerekçe göstererek sine-i millete dönme fikrini savunsalar da hayata geçmedi.
Sine-i millete dönmeyi gerçekleştiren tek isim DYP Milletvekili Murat Sökmenoğlu oldu. 1989 yılında Turgut Özal’ın cumhurbaşkanı adaylığını uygun görmedi ve sine-i millete dönelim teklifi yaptı. Hiçbir politikacı teklife sıcak bakmadı ve Murat Sökmenoğlu hem meclisteki görevinden hem de milletvekillikten istifa etti.
Yazı Önerisi:
- Maslahatgüzar Ne Demek? Maslahatgüzar Ne İş Yapar?
- Mareşal Nedir? Mareşal Nasıl Olunur?
- Mandater Yönetim Nedir? Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
- Milletvekili Adayı Nasıl Olunur? Gereken Şartlar Nelerdir?
Kaynak:
WikiPedia, Ekşi Sözlük, Doğruluk Payı