Tutulma Nedir? Ay ve Güneş Tutulması Nasıl Olur?
Yaşadığımız gezegen Dünya, uydusu Ay ve ışık kaynağı Güneş’i bir bütünün parçaları olarak görebiliriz. Bunların hareket etmeleri sırasında zaman zaman çeşitli doğa olayları meydana geliyor. İşte Ay ve Güneş tutulması da bu önemli ve merak edilen doğa olaylarından. Hatta ilgi çeken bu doğa olaylarını daha net izlemek için farklı yerlere seyahat edenler dahi var. Bu yazıda tutulma nedir, ay ve güneş tutulması nasıl gerçekleşir konularında bilgiler vereceğiz.
1. Tutulma Nedir?
Kelime anlamı olarak tutulma, bir gök cisminin önünün, bir bölümünün ya da tümünün başka bir gök cismi tarafından kapatılmasıdır.
Yani ikili yıldızların her biri Dünya’dan bakıldığı konuma göre ötekinin önünü kapatabilir. Bu durumda tutulma ikililerinden söz edilmektedir. Ay da sık sık yıldızların ya da gezegenlerin önüne geçer. Buna Okültasyon denir.
Dünya üzerinde bulunan bölgeye göre izlenebilen bu doğa olayları çoğu zaman merak konusu olmuştur. Sonraki kısımlarda bu doğa olaylarının oluşumuna ilişkin bilgiler bulacaksınız.
2. Ay Tutulması Nasıl Gerçekleşir?
Ay tutulması Ay’ın Dünya’nın gölgesinden geçmesi sırasında meydana gelir. Bu olay her yıl ikiden fazla meydana gelir.
Çünkü Ay’ın Dünya çevresindeki yörüngesi, ekliptiğe (yörünge düzlemi) göre eğiktir. Tutulmuş durumdaki Ay, bazı Güneş ışınlarının Dünya atmosferi tarafından kırılarak gölge alanına düşmesi nedeniyle kan kırmızısı rengindedir. Bu sebeple bu tutulmaya Kanlı Ay Tutulması da denilmektedir.
Diğer yandan Ay’ın yalnızca bir bölümü gölgeli alandan geçerse, bu kez kısmi Ay tutulmasından söz edilmektedir.
3. Güneş Tutulması Nasıl Gerçekleşir?
Güneş tutulması sırasında bu kez, Ay, Güneş’le Dünya arasındadır. Eğer gözlemci Ay’ın gölge alanı içinde ise Güneş tutulması tamdır. Güneş’in diski Ay’ın diski tarafından örtülür. Bu durumda Güneş tacı kolayca görülebilir bir durum alır.
Tam tutulmalar özellikle önemlidir; çünkü bu sırada gök bilimciler Güneş tacını (korona) inceleyebilirler. En uzun tam tutulma süresi yedi buçuk dakikadır. Eğer gözlemci gölge alanının dışında, ancak ikincil gölge alanının içinde ise kısmi bir Güneş tutulması olur.
4. Halkalı Tutulma Nasıl Gerçekleşir?
Halkalı tutulma Ay, Dünya’ya en uzak noktada bulunduğu zaman olur.
Bu durumda Ay’ın diski, Güneş’in diskini tam olarak örtemez. Ve Ay’ın diski çevresinde parlak bir ışık halkası gözükür.
