Zeplin Nedir? Ne İşe Yarar?

Zeplin 1900’den itibaren yük ve yolcu taşımak için inşa edilmiş silindirik bir hava gemisidir. Birinci Dünya savaşında bombalama ve keşif için kullanılan zeplinler yerini 1930’lu yıllarda uçaklara bıraktı. Daha sonraları ise zeplinler reklam ve gösteri amacıyla tekrar kullanılmaya başladı. Bu yazıda zeplin nedir, ne işe yarar, nasıl çalışır ve zeplini kim ne zaman icat etti konularına değineceğiz.

Zeplin Nedir? Nasıl Çalışır?

Zeplin, yoğunluğu havadan daha az olan gazlarla doldurulmuş metal iskeletli yüzer bir hava gemisidir. Alman Ferdinand von Zeppelin (8 Temmuz 1838 – 8 Mart 1917) tarafından icat edilmiştir. Ve adını da mucidinden almıştır.

Zeplinlerin görünümü puro şeklindedir. İtme kuvveti ile hareket etmelerini sağlayan motorları ve havada yönlenmelerini sağlayan dümenleri bulunmaktadır. Yolcu kabini ise hemen alt kısımdadır. Gövde içindeki hangarlarla birlikte hem yük hem de yolcu taşıyabilmektedir.

Zeplin Ne İşe Yarar?

Üretilen zeplinler önce sınırlı amaçlarla sivil taşımacılık alanında kullanılmıştır. Devam eden yıllarda özellikle Birinci Dünya Savaşı döneminde bombalama ve keşif amacıyla zeplinler kullanılmıştır.

Zeplinler yani bir diğer adıyla hava gemileri günümüzde reklam, gezi ve eğlence amacıyla kullanılmaktadır.

Zeplin, bir keşif balonundan farklıdır. Çünkü keşif balonu esasen sert olmayan bir yüzeye sahip, gazla dolu büyük bir torbadır. Zeplinin yapısı sadece katı değildir, aynı zamanda ayrı gaz bölmeleri için hücreler içerir. Sert yapı, herhangi bir keşif balonundan çok daha büyük olmasına ve daha ağır yükler taşımasına izin vermiştir.

İlk Zeplin Ne Zaman İcat Edildi?

LZ-1 isimli ilk zeplin 128 metre uzunluğunda ve 11 metre çapındaydı. Alüminyumdan oluşan iskeleti, pamuklu bir bezle kaplıydı. İskeletin içinde hidrojen taşıyan gaz baloncukları vardı. 2 Temmuz 1900’de havalandırıldı. 400 m yükseklikte uçarak 6 km’lik bir yolu 17 dakika 30 saniyede aldı.

Ferdinand Zeppelin, ilk zeplin şirketi Luftschiffbau (Airship) Zeppelin’i 1908’de kurdu. O zamana kadar 1900’de LZ1’den başlayarak, birkaç prototipin başarılı bir şekilde uçmasını başarmıştı.

İlk zeplinin başarısından sonra hızla yeni zeplinler üretilmeye başladı. Zira 1900’den 1914’e kadar, Zeppelin şirketi 21 kadar hava gemisi inşa etti. Ancak çoğu aksilikler nedeniyle meydana gelen kazalarda kayboldu. Ancak yine de büyük umut vaat etti.

Öyle ki dünyanın ilk ticari havayolu şirketi Deutsche Luftschiffahrts-AG (DELAG), ticari hava yolculukları için zeplinleri kullanmaya başladı.

Savaş Yıllarında Zeplin

Alman Savaş Bakanlığı zeplin yapımını başından beri desteklemişti. Nihayet, 1914’te I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte, Alman ordusu askeri kullanım için mevcut zeplinlerin kontrolünü ele geçirdi.

Taşıma kapasitesi ve menzili zeplini bomba atma ve keşif uçuşları için çekici hale getirdi. Zira 1. Dünya Savaşı’nda Almanlar tarafından Paris ve Londra’yı bombalamak için kullanılmıştır.

Almanya 1918’de savaşı kaybettiğinde, Versay Antlaşması, var olan her Zeplin’in Müttefik kuvvetlere devredilmesini dikte etmiştir. Ayrıca Almanya’ya hava gemilerinin üretimini durdurması çağrısında da bulunmuştur.

Ferdinand von Zeppelin savaş sona ermeden hemen önce öldü ve koltuğunu Dr. Hugo Eckener’e bıraktı. Eckener savaş yanlısı değildi. Ve zeplin hakkındaki olumlu düşünceleri yeniden canlandırmak için DELAG havayolları ile yeniden bir ilişki kurmaya hevesliydi.

Hindenburg Zeplin Faciası

Eckener, anlaşmanın hükümlerini aşmada sorunlarla karşılaştı. Ancak 1921’de Amerika Birleşik Devletleri, LZ126’yı (daha sonra USS Los Angeles (ZR-3) olarak adlandırılacaktı) inşa etmesi için şirketi kiraladı. Bu, Alman Zeppelin şirketi ile Amerika Birleşik Devletleri arasında hem verimli hem de felaket olacak dostane ilişkiler başlattı.

Luftschiffbau Zeppelin, son derece başarılı bir zeplin serisiyle sonraki on yılda ilerleme kaydetti. Fakat en büyük amiral gemisi Hindenburg, 1936’da ABD’yi transatlantik bir uçuşla ziyaret ederken patladı. Bu felaket medyada canlı olarak yayınlandı. Dünya manşetlerine konu olan olay aynı zamanda ticari zeplin tarihinin de seyrini değiştirdi.

Hindenburg, kabaca Titanik ile karşılaştırılabilir boyutlarıyla bugüne kadar gökyüzüne çıkan en büyük gemi olma unvanını korumaktadır.

Günümüzde Zeplin

Büyük taşıt ve yolcu uçaklarının yapılması, kaza ve kayıp olaylarının çoğalması nedeniyle Fransa ve İngiltere gibi ülkelerde zeplin üretimine tümüyle son verilmiştir. Günümüzde yalnızca ABD’de reklam ve turistik gezi amacıyla üretilmektedir. Bu tarz zeplinler genellikle 10-12 yolcu taşıma kapasitesine sahipler.

Bugün, Zeppelin Luftschifftechnik GmbH şirketi, öncelikle reklam, eğlence gezileri ve gözlem platformları için kullanılan daha küçük, hibrit hava gemilerine yatırım yapmaya devam ediyor.

Dünya’nın önde gelen firmaları reklam amacıyla zeplinleri kullanmaktadır. Örneğin BMW 2004 yılında BMW 1 serisinin tanıtımı için zeplinden faydalanmıştır. Zeplinin Avrupa turundaki yolculuğunda 1 haftalık İstanbul ziyareti de bulunmaktadır.

Zeplinin Türkiye’de ilk görülmesi 1929 yılında olmuştur. Yolcu taşıyan Alman LZ 127 Graf Zeppelin Türkiye üzerinden orta doğuya geçiş yapmıştır.

Türkiye’nin ilk zeplini ise 1998 yılında ise Koç Holding tarafından 4 milyon dolara satın alınmıştır. Zepline Vehbi KOÇ’un adı verilmişti. American Blimp Corporation (ABC) firması tarafından imal edilen zeplinin modeli A-150 idi. 50 metre uzunluğunda, 20 metre genişliğinde ve pilot hariç 9 yolcu taşıyabilen zeplin reklam amacıyla kullanılmıştır. 21 Ekim 1998’de Koç Holding’e teslim edilmişti.