Zeplin (Zeppelin) 1900’den itibaren yük ve yolcu taşımak için inşa edilmiş silindirik bir hava gemisidir. Birinci Dünya savaşında bombalama ve keşif amacıyla kullanılan zeplinler yerini 1930’lu yıllarda uçaklara bıraktı. Daha sonraları ise zeplinler reklam ve gösteri amacıyla tekrar kullanılmaya başladı. Bu yazımızda efsanevi hava aracı zeplin nedir ve ne işe yarar, zeplini kim icat etti, Dünya’nın en büyük zeplini ve Türkiye’de zeplin var mı gibi merak edilen sorulara cevaplar vereceğiz.
Zeplin Nedir ve Ne İşe Yarar?
Zeplin, yoğunluğu havadan daha az olan gazlarla doldurulmuş metal iskeletli bir hava gemisidir. Zeplinlerin görünümü puro şeklindedir.
İtme kuvveti ile hareket etmelerini sağlayan motorları ve havada yönlenmelerini sağlayan dümenleri bulunmaktadır. Yolcu kabini ise hemen alt kısımdadır. Gövde içindeki hangarlarla birlikte hem yük hem de yolcu taşıyabilmektedir.
Zeplinlerin kullanım amacı öncelikle sivil taşımacılık alanında idi. Fakat özellikle Birinci Dünya Savaşı döneminde keşif ve bombalama için kullanıldı.
Günümüzde ise zeplinler reklam, gezi ve eğlence amacıyla kullanılmaktadır. Ayrıca yangın söndürmek için üretilen zeplinler de bulunmaktadır.
Zeplini Kim İcat Etii?
İlk zeplini Alman Ferdinand von Zeppelin icat etti. Zeplin adını da mucidinden almıştır.
LZ-1 isimli ilk zeplin 128 metre uzunluğunda ve 11 metre çapındaydı. Alüminyumdan oluşan iskeleti, pamuklu bir bezle kaplıydı. İskeletin içinde hidrojen taşıyan gaz baloncukları vardı. İlk zeplin 2 Temmuz 1900’de havalandırıldı. 400 m yükseklikte uçarak 6 km’lik bir yolu 17 dakika 30 saniyede aldı.
Ferdinand Zeppelin, ilk zeplin şirketi Luftschiffbau (Airship) Zeppelin’i 1908’de kurdu. O zamana kadar LZ1’den itibaren birkaç prototipin başarılı bir şekilde uçmasını başarmıştı. İlk zeplinin başarısından sonra da hızla yeni zeplinler üretilmeye başladı. Zira 1900’den 1914’e kadar, Zeppelin şirketi 21 kadar hava gemisi inşa etti.
Ancak çoğu aksilikler nedeniyle meydana gelen kazalar da oldu. Ancak yine de zeplin büyük umut vaat etti. Öyle ki dünyanın ilk ticari havayolu şirketi DELAG, ticari hava yolculukları için zeplinleri kullanmaya başladı.
Savaş Yıllarında Zeplin
Alman Savaş Bakanlığı zeplin yapımını başından beri desteklemişti. Nihayet, 1914’te Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte, Alman ordusu askeri kullanım için mevcut zeplinlerin kontrolünü ele geçirdi. Taşıma kapasitesi ve menzili zeplini bomba atma ve keşif uçuşları için çekici hale getirdi.
Zira 1. Dünya Savaşı’nda Almanlar tarafından Paris ve Londra’yı bombalamak için zeplinleri kullandı. Almanya 1918’de savaşı kaybettiğinde, Versay Antlaşması, var olan her Zeplin’in Müttefik kuvvetlere devredilmesini dikte etti. Ayrıca Almanya’ya hava gemilerinin üretimini durdurması çağrısında da bulundu.
Ferdinand von Zeppelin savaş sona ermeden hemen önce öldü ve koltuğunu Dr. Hugo Eckener’e bıraktı. Eckener savaş yanlısı değildi. Ve zeplin hakkındaki olumlu düşünceleri yeniden canlandırmak için DELAG havayolları ile yeniden bir ilişki kurmaya hevesliydi.
Hindenburg Zeplin Faciası
Eckener, anlaşmanın hükümlerini aşmada sorunlarla karşılaştı. Ancak 1921’de Amerika Birleşik Devletleri, LZ126’yı inşa etmesi için şirketi kiraladı. Bu, Alman Zeppelin şirketi ile Amerika Birleşik Devletleri arasında hem verimli hem de felaket olacak dostane ilişkiler başlattı.
Luftschiffbau Zeppelin, son derece başarılı bir zeplin serisiyle sonraki on yılda ilerleme kaydetti. Fakat en büyük amiral gemisi Hindenburg, 1936’da ABD’yi transatlantik bir uçuşla ziyaret ederken patladı.
Bu felaket medyada canlı olarak yayınlandı. Dünya manşetlerine konu olan olay aynı zamanda ticari zeplin tarihinin de seyrini değiştirdi. Zira bazı ülkelerde zeplin yasaklandı.
Günümüzde Zeplin
Büyük taşıt ve yolcu uçaklarının yapılması, kaza ve kayıp olaylarının çoğalması nedeniyle Fransa ve İngiltere gibi ülkelerde zeplin üretimine tümüyle son verildi.
Zeplinler günümüzde yalnızca ABD’de reklam ve turistik gezi amacıyla üretilmektedir. Bu tarz zeplinler genellikle 10-12 yolcu taşıma kapasitesine sahipler.
Dünya’nın önde gelen firmaları da reklam amacıyla zeplinleri kullanıyorlar. Örneğin BMW 2004 yılında BMW 1 serisinin tanıtımı için zeplin kullandı. Hatta zeplin Avrupa turu kapsamında bir haftalığına İstanbul’a da gelmişti.
Türkiye’de Zeplin Var Mı?
Zeplinin Türkiye’de ilk görülmesi 1929 yılında oldu. Yolcu taşıyan Alman LZ 127 Graf Zeppelin Türkiye üzerinden orta doğuya geçiş yapmıştı.
Türkiye’nin ilk zeplini ise 21 Ekim 1998 yılında ise Koç Holding tarafından 4 milyon dolara satın alındı. Zepline Vehbi KOÇ’un adı verilmişti. 50 metre uzunluğunda, 20 metre genişliğinde ve pilot hariç 9 yolcu taşıyabilen zeplin reklam amacıyla kullanılmıştı.
Yazı Önerisi:
Monoray Nedir? Çeşitleri Nelerdir?
Denizaltı Nedir, Nasıl Çalışır? Yapısı Nasıldır?
Uçak Pencereleri Neden Yuvarlak Olur?
Paratoner Ne İşe Yarar? Çalışma Prensibi ve Kullanım Alanları