Mareşal Nedir? Nasıl Mareşal Olunur?
Dünya tarihinde meydana gelen birçok savaşta başarı gösteren askerler çeşitli rütbelere terfi ettirilmiştir. İşte bu rütbelerin en tepesinde mareşallik var. Günümüzde bu rütbede bir asker olmasa da pek çoğumuzun duyduğu mareşal nasıl olunur ve Türkiye’deki mareşaller kimlerdir konularında bu yazıda bilgi vermek istedik.
Mareşal Nedir?
Askerlikte bir subaya verilen en yüksek şan Mareşal’liktir. Kelimenin kökeni Fransızca maréchal yani “süvari komutanı, en üst düzey askeri komutan” sözcüğüne dayanmaktadır. Fransızca sözcük ise Germence “at” ve “hizmetçi” sözcüklerinin birleşimi olan “at hizmetkarı” sözcüğünden türetilmiştir.
Mareşal sözcüğü kayıtlarda ilk olarak Osmanlı Sefiri Yirmisekiz Mehmet Çelebi’nin Paris Sefaretnamesi isimli eserinde geçmiştir. Eser 1720 yılında Fransa’da büyükelçi olarak bulunan Mehmet Çelebi’nin o döneme ilişkin yazdığı rapor ve bilgileri içerir.
Mareşal Nasıl Olunur?
Türk Silahlı Kuvvetlerinde barışta orgeneral (kara ve hava) veya oramiral (deniz) rütbesine kadar yükselmek mümkündür. Mareşal rütbesi, ancak savaş durumunda bir meydan muharebesi kazanan generallere veya oramirallere verilmektedir.
Türk Deniz Kuvvetlerinde (donanmada) ise mareşal rütbesine karşılık gelen rütbe Büyükamiral rütbesidir. Mareşal veya Büyükamiral en yüksek askeri rütbelerdir. Ayrıca bu rütbelerin diğer rütbelerden en önemli farkları kıdem ve bekleme ile kazanılamamalarıdır.
Mareşal veya Büyükamiral rütbesi ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından verilebilir. Ve bu rütbe ancak bir ordu, deniz ve/veya hava kuvvetlerine komuta eden ve savaşta olağanüstü bir başarı ile düşmana karşı bir meydan muharebesi kazanan bir General veya Amiral’e verilmektedir.
Türkiye’deki Mareşaller
Osmanlı Devleti’nin son dönemi ve Türkiye’nin ilk yıllarında mareşal yerine “müşir” rütbesi kullanılmaktaydı.
Zira müşirlik Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte 1923-1934 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti’ndeki en yüksek askeri rütbedir. Müşirlik 26 Kasım 1934 tarih, 2590 sayılı Lâkap ve Unvanların Kaldırılması Hakkındaki Kanun gereğince kaldırılmıştır. Bu rütbede olanlara da Mareşal denilmesine karar verilmiştir.
Bugüne kadar sadece iki kişiye Mareşal rütbesi verilmiştir. Sakarya Meydan Muharebesinin kazanılmasından sonra 19 Eylül 1921 tarihinde Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’ya Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından müşir (mareşal) rütbesi ile Gazi unvanı verilmiştir.
Büyük Zaferin kazanılmasındaki yüksek hizmetlerinden dolayı 31 Ağustos 1922 tarihinde Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak Paşa da TBMM tarafından mareşal rütbesine terfi ettirilmiştir.
Yani ilk mareşalimiz Mustafa Kemal Atatürk, ikinci ve son mareşalimiz ise Fevzi Çakmak’tır.
Dünya’daki Mareşallar
Diğer ülkelerde de mareşal rütbesine sahip olan kişiler genellikle askeri liderlerden ve üstün hizmetleri nedeni ile bu rütbeye layık görülmüşlerdir.
Fakat mareşal rütbesi her ülkede farklı isim ve farklı kriterlere göre verilmektedir. Bilinen tarih içinde Dünya’da 100’ün üzerinde mareşal rütbesine sahip kişi vardır.
Bunlardan bazılarını Almanya’dan Wilhelm Keitel ve Gerd von Rundstedt, Fransa’dan Ferdinand Foch ve Philippe Petain, Sovyetler Birliği/Rusya’dan Georgy Zhukov ve Aleksandr Vasilevsky olarak sayabiliriz.
Yazı Önerisi:
Atatürk ve Köy İmamı: Hocam Yolculuk Ne Tarafa?