Metrolar, günümüzde büyük şehirlerin vazgeçilmez ulaşım araçları arasında yer alıyor. Trafiği azaltması, hızlı ve güvenli ulaşım sağlamasının yanında her gün milyonlarca insanı taşıyor. Peki dünyanın ilk metrosu nerededir, hangi tarihte yapılmıştır ve nasıl gelişmiştir? Bu yazıda Londra’da açılan ilk metro hattının hikayesini, İstanbul Tüneli’nin önemini ve farklı ülkelerdeki ilk metro örneklerini bulacaksınız.
Dünyanın İlk Metrosu: Londra Metrosu
Dünyanın ilk metrosu 1863 yılında İngiltere’nin başkenti Londra’da açıldı. Metropolitan Railway adıyla hizmete giren bu hat, Paddington ile Farringdon arasında 6 kilometrelik bir mesafeyi kapsıyordu. O dönemde buharlı lokomotiflerle çalıştırılan metro, şehir içi ulaşımda devrim yarattı.
Londra Metrosu’nun özelliklerini kısaca şu şekilde sıralayabiliriz:
- 10 Ocak 1863’te açıldı.
- İlk hat: Paddington – Farringdon (6 km)
- Buharlı trenlerle işletildi.
- Günümüzde “The Tube” olarak bilinmektedir.
İlk metro için açılan tünel toprak yüzeyine yakındı ve üzeri çatı ile kapatılmıştı. Bu yönteme “aç-kapa” inşaat adı verilmişti. Ancak bu durum tünelin üzerindeki yollarda trafik karışıklığa yol açtı. Daha sonraki yıllarda ise mühendisler daha derinden tünel açmayı tercih etti.
İlk derin tünel 1870’te hizmete giren Tower Subway hattı için açılmıştır. Bu hat Thames Nehri’nin altından geçerek metro teknolojisinde bir dönüm noktası oldu.
Elektrikli Trenlerin İlk Kullanımı
Bir mühendislik harikası olan ilk yeraltı treninin büyük bir dezavantajı vardı. Çünkü buharlı lokomotifler istasyonlarda ve tünellerde kalıcı bir duman tabakası oluşturmaktaydı. 1890’da açılan Monument–Stockwell hattında ise buharlı trenlerin yerine dört tekerlekli küçük elektrikli lokomotifler kullanılmaya başlandı.
Bu özelliği ile Londra metrosu aynı zamanda tarihte elektrikli trenlerin kullanıldığı ilk hat olarak kayıtlara geçmiştir.
Türkiye’nin İlk Metrosu: İstanbul Tüneli
Türkiye’nin ilk metrosu, İstanbul’un Beyoğlu ilçesinde yer alan ve “Tünel” olarak bilinen yer altı hattıdır. Yapımına 1867 yılında başlanan Tünel 17 Ocak 1875’te açılmıştır. Uzunluğu 573 metredir.
Tünel, Londra Metrosu’ndan sonra dünyanın en eski ikinci metrosu olma özelliğini taşır. Karaköy ile Beyoğlu arasında hizmet veren bu hat, açıldığı günden bugüne kesintisiz olarak kullanılmaktadır.
Bugün hem yerli halk hem de İstanbul’u ziyaret eden turistler için tarihi ve işlevsel bir ulaşım aracı olmaya devam etmektedir.
Diğer Ülkelerdeki İlk Metro Sistemleri
Londra’dan örnek alan başka büyük kentler de metro yapımına girişmekte gecikmediler. Mesela 1896’da Glasgow’da (İskoçya) kablolu bir yer altı treni hizmete girdi. Yine aynı yıl Budapeşte’de (Macaristan) bir yer altı treni hizmete başladı.
Bunları 1900 yılında ünlü Metro’sunun açılışıyla Paris (Fransa) izledi. ABD’deki New York Metrosu ise 1904 yılında açılmıştır. Diğer yandan 1935 yılında açılan Moskova (Rusya) metrosu ise mimari açıdan en görkemli metro sistemlerinden biridir.
Günümüzde en fazla metro sistemine sahip olan ülkelerde Çin ve Amerika başı çekmektedirler. Zira Çin, en uzun ve en işlek metro hatlarına (Şanghay ve Pekin) sahipken, ABD’deki New York Metrosu istasyon sayısı bakımından dünya lideridir.
Sonuç
Bugün milyonlarca insanın günlük yaşamını kolaylaştıran metro ulaşımı, 1863’te Londra’da başlayan bir yenilik olarak tarihe geçti. İstanbul Tüneli ise sadece Türkiye için değil, aynı zamanda dünya metro tarihinin de en önemli kilometre taşlarından biridir.
20. yüzyılın başlarında ise metrolar bir şehir içi ulaşım aracı olarak daha popüler hale geldi. Zira birçok şehir bunlara yatırım yapmaya başladı.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1863 yılında Londra’da açıldı.
1875’te açılan İstanbul Tüneli’dir.
Londra’dan sonra dünyanın en eski ikinci metrosu İstanbul Tüneli’dir.
İlginizi Çekebilir:
- Monoray Nedir? Çeşitleri Nelerdir?
- Uçak Pencereleri Neden Yuvarlak Olur?
- Yeni Araba Kokusu Nedir? Sağlığa Zararlı Mı?
- Aralık Ayı Önemli Günler ve Haftalar Listesi [Güncel] - 13/11/2025
- Ada Lovelace Günü: Tarihi, Önemi ve Ne Zaman Kutlanır? - 25/10/2025
- Kasım Ayı Önemli Günler ve Haftalar Listesi [Güncel] - 13/10/2025