Geçen yüzyılda, astronomi genel olarak iki bölüme ayrılmıştı: Gözlemsel ve teorik astronomi. Gözlemsel astronomi, gece gökyüzü hakkında veri toplamak için teleskoplar ve kameralar kullanır. Teorik astronomi, bu verileri nesne ve olaylara ilişkin analiz, modelleme ve teoriler oluşturmak için kullanır. Fakat bu iki geniş kategori içinde modern astronomi gökbilimcilerin üzerinde çalıştığı birçok nesneyi açıklamaya yardımcı olan alt kümeler içerir. İşte astronominin alt dalları ve çalışma alanları hakkında kısa bilgiler.
Astrofizik
Astrofizik, fizik yasalarını ve teorilerini astronomik gözlemlere uygular. Esas olarak astronomik nesne ve olayların doğasını inceler. Astronominin en popüler ve tanınmış dallarından biridir.
Astrofizik “evren nasıl çalışır” sorusuna cevap arar. Bu nedenle de güneş, yıldızlar, galaksiler, gezegenler, vb. gibi evreni ve bileşenlerinin fiziksel özelliklerini (parlaklık, sıcaklık, kimyasal bileşim) derinlemesine inceler.
Kozmoloji
Bazen astronomi anlamında kullanılsa da tam anlamıyla kozmoloji, evrenin kökeni ve yapısını inceler. Zira kozmolojideki anahtar kavram, evrenin nasıl başladığına dair en yaygın kabul olan Big Bang (Büyük Patlama) teorisidir.
Evrenin değişimi ve genişlemesini incelediği için astrofizikten farklıdır. Kozmoloji ayrıca sicim teorisi, karanlık madde, karanlık enerji ve çoklu evrenler kavramını içeren tamamen teorik konuları içerir. Son olarak tüm zamanların en şaşırtıcı sorularından biri olan “paralel bir evrenin olup olmadığı” kozmologların uğraştığı bir konudur.
Spektroskopi
Astronomik görüntüler renkleri içinde saklı çok sayıda bilimsel bilgi taşır. Bu bilgiler ışığın spektrumuna bölünerek analiz edilmesinden ortaya çıkarılır. Gözlemlenen astronomik nesnenin taşıdığı renkler onun sıcaklığı, hızı ve ne tür atomlara sahip olduğunu belirtir. Buna göre de galaksilere olan mesafeler ortaya çıkar. İşte bu nedenötürü spektroskopi astronominin önemli alt dallarından biridir.
Fotometri
Fotometri, elektromanyetik radyasyon özelliklerine dayanarak astronomik nesnelerin ne kadar parlak olduğunu inceler. Genel olarak, astronomik nesneler tarafından yayılan ışığın yoğunluğunu ölçmemize yardımcı olan bir teknik olduğunu söyleyebiliriz.
Heliofizik
Heliofizik Güneş’in, Güneş Sistemi boyunca Dünya’yı, uzayı ve gezegenleri nasıl etkilediğinin araştırılmasıdır. Uzay havasını, güneş patlamalarını ve güneşten gelen sürekli güneş parçacıkları akışını inceler.
Heliosismoloji
Helioseismoloji, Güneş’in yapısı ve dinamiklerini araştırır. Bunun için Güneş yüzeyinin yakınındaki ses dalgası salınımlarını inceler.
Helioseismologlar, bu salınımları inceleyerek, Güneş’in sıcaklığı, yoğunluğu ve dönüş hızı dahil olmak üzere Güneş’in iç yapısını çıkarabilirler. Ayrıca Güneş’in manyetik alanını ve aktivite döngülerini de inceleyebilirler. Helioseismoloji, yıldızlar ve Güneş hakkında yeni şeyler keşfetmemize yardımcı oldu.
Asterosismoloji
Yıldızların frekans spektrumlarını yorumlayarak iç yapılarının incelenmesiyle ilgili olan alana Asteroseismoloji denir. Dünya yüzeyinden bakıldığında yıldızlar minik titrek nesneler gibi görünse de aslında devasa gök cisimleridir. Bu nedenle bir yıldızın içinde farklı derinliklere nüfuz eden çeşitli salınım modları vardır.
Bu salınımların yardımıyla artık Yıldız içleri hakkında yararlı bilgiler elde etmek daha kolay hale gelmiştir ve bu da Asteroseismolojide büyük keşiflere yol açmıştır.
Astrometri
Bu eski astronomi dalı, güneşin, ayın ve gezegenlerin hareketlerinin kesin hesaplamalarıyla ilgilidir. Güneş ve ay tutulmaları ile meteor yağmurlarının tahminlerini içerir.
Alanın temel kaygısı, gezegenlerin, yıldızların ve diğer galaksilerin uzaklığı hakkında herhangi bir bilgi olmadan kozmosun doğru bir şekilde anlaşılması mümkün olduğundan üçgenleme yoluyla gök cisimlerine olan mesafelerin ölçülmesidir
Gezegen Bilimi (Planetoloji)
Gezegen bilimi (planetoloji), gezegenlerin güneş sisteminde nasıl oluştuğuyla ilgilenir. Bunların bileşimi ve tarihteki dinamikleri de buna dahildir. Bu konu, gezegen jeolojisi ile yakından bağlantılıdır.
Dış Gezegen Bilimi (Ekzoplanetoloji)
Dış gezegen bilimi, güneş sistemimizin dışında kaç tane ve nerede gezegen bulunduğunun envanterini ortaya çıkarmaya çalışır. Bu gezegen envanteri, Dünya dışında yeni yaşam için tüm potansiyel yerleşim yerlerini listeler.
Astrojeoloji
Bu dal jeolojinin aylar, asteroitler, meteoritler ve kuyrukluyıldızlar gibi gök cisimleriyle nasıl ilişkili olduğu üzerinde inceleme yapar.
Areoloji
Astronominin bu bölümünde bilim insanları kızıl gezegen Mars’ın yapısı, bileşimi, fiziksel özellikleri ve dinamikleri ve evrimi hakkında çalışma yaparlar. Mars’ın jeolojisini incelemek için sıklıkla kullanılmaktadır.
Selenografi
Ay’ın tüm fiziksel özellikleri ve yüzeyinin incelenmesiyle ilgilenir. Örneğin ay maria’larının, kraterlerin ve dağ sıralarının nasıl oluştuğu gibi. Selenografi konusunda güçlü bilgi birikimi olan bilim insanları, Ay’ın yüksek çözünürlüklü görüntülerini ortaya çıkarırlar.
Ekzojeoloji
Ekzojeoloji, jeolojinin aylar, asteroitler, meteoritler ve kuyrukluyıldızlar gibi gök cisimleriyle ilişkisi üzerine çalışmalar yapar.
Astrobiyoloji
Büyük ölçüde teorik astronomi alanı olan astrobiyoloji Dünya’nın ötesindeki yaşamın incelenmesidir. Ayrıca evrendeki yaşamın (dünya dışı varlıklar dahil) nasıl evrimleştiği, ortaya çıktığı ve kaderinin ne olacağı üzerine araştırmalar yapar.
Astrobiyoloji incelemeleri kapsamında şu soruları sorar: Yaşamın kökeni ve evrimi nedir? Başka gezegenlerde yaşam var mı? Hangi ortamlar yaşam için elverişlidir?
Ekzobiyoloji
Uzayda yaşam mümkün mü ve mümkünse nerede olduğunu araştırır. Bunun için de ekzobiyoloji yaşam için gezegen koşullarını (biyolojik/çevresel faktörler) dikkate alır.
Astrokimya Nedir?
Astrokimyacılar, uzayda atomların, moleküllerin ve iyonların bileşimini ve reaksiyonlarını inceler. Bu gözlemlere dayanarak Dünya’mızdaki alıştığımız fiziksel koşullara dair bir gösterge sağlar.
Bilimin temel alanlarından biri olan Astronominin oldukça geniş bir inceleme alanı vardır. Dolayısıyla belirli odak noktaları olan bağımsız çalışma alanları bulunmaktadır. Bu sebeple Astronominin alt dallarına ayrılması bu bilimin daha iyi anlaşılması ve gelişmesine katkı sağlamıştır. Yukarıda açıklamaları ile paylaştığımız astronominin alt dalları da bizlere yıldızlar, gezegenler ve galaksilerin yapısını öğretmek için çalışır.
Yazı Önerisi:
Astronomiye Yön Veren Bilim İnsanları ve Çalışmaları
Astronominin Bilgi Kaynakları Nelerdir?
Astronomide Kullanılan Araçlar ve İşlevleri Nelerdir?
Kaynak:
Space.com, LeverageEdu