Anasayfa » Yaşam » Çoklu Zeka Kuramı Nedir? Zeka Türleri Nelerdir?

Çoklu Zeka Kuramı Nedir? Zeka Türleri Nelerdir?

Hepimiz su, kalsiyum ve bazı organik bileşenlerin toplamından oluşan varlıklarız ama bu bizim aynı tür zekaya, fiziksel yapıya vs. sahip olacağımız anlamına mı gelir? Tabi ki hayır. Düşünsenize tüm dünyanın aynı özellikteki insanlardan oluştuğunu, aynı zeka, aynı inanç ve aynı düşünceye sahip olduğumuzu. Hiç çekilmez bir yer olurdu değil mi? Mesela zeka dediğimiz şey, her insanda değişkendir; zekanın azlığından ya da çokluğundan bahsetmiyorum. Zeka yeteneğimizden bahsediyorum. İşte tam bu noktada Howard Gardner isimli bir profesör farklı zeka türlerinin varlığını işaret eden çoklu zeka kuramı diye bir şey ortaya attı. Çoklu zeka kuramı nedir, zeka türleri nelermiş birlikte görelim.

Çoklu Zeka Kuramı Nedir?

Prof. Howard Gardner 1983 yılında IQ (Intelligence Quotient – zeka seviyesi) testlerinin doğruluğunu sorgulatan bir kuram önerdi: “Çoklu Zeka Kuramı”. Bu kurama göre Gardner 8 farklı zeka türü olduğunu söyler. Bunlar:

  1. Sözel – Dilsel Zeka
  2. Mantıksal – Matematiksel Zeka
  3. Görsel – Uzamsal Zeka
  4. Bedensel – Kinestetik Zeka
  5. Müziksel – Ritmik Zeka
  6. Kişisel – İçsel Zekâ veya Duygusal Zeka
  7. Sosyal Zeka
  8. Doğasal Zeka
Gardner çoklu zeka kuramı nedir?
Gardner çoklu zeka kuramı nedir?

Aslında IQ testleri çoğunlukla matematiksel zekayı ölçen testlerdir. Boks şampiyonu, efsane boksör Muhammed Ali‘yi hatırlarsınız, IQ testinden aldığı puan sadece 83’tü. Ayrıca en büyük müzisyenlerin de bu testlerden çok düşük puan aldıkları gözlemlenmiştir.

Kuram, her insanın kendine özgü yetenekleri olduğunu belirtiyor. Zekanın tek olduğunu ama kendi içinde sınıflara ayrıldığını, özetle zekanın farklı çeşitleri olduğunu ifade ediyor. Sonuç olarak Howard Gardner’in kuramı bize, tek bir zeka alanını ölçen IQ testlerinin doğruluğunu sorgulatmıştır.

Zeka Türleri Nelerdir?

Gardner’ın kuramında sözünü ettiği 8 farklı zeka türünü ve özelliklerini kısaca inceleyelim.

Sözel Zeka Nedir?

  • Dili etkili bir biçimde kullanma yeteneğidir.
  • Bu zeka yeteneğine sahip insanlar 4 temel dil becerisine hâkimdir. (okuma, dinleme, konuşma, yazma)
  • Şairler, yazarlar ve sunucularda bu zeka oldukça gelişmiştir.

Matematiksel Zeka Nedir?

  • Akıl yürütme, sayılar zekasıdır.
  • Bu zeka türüne sahip olanlar neden-sonuç ilişkileri kurar, problem çözmede, yabancı dil öğrenmede başarılılardır, bulmaca oyunlarını severler.
  • Bilim insanları, mühendisler ve bankacılarda bu zeka türü baskındır.

Görsel Zeka Nedir?

  • Şekilleri, biçimleri, renkleri zihin gözüyle görebilen zeka türüdür.
  • Görsel zekaya sahip olan insanlar, üç boyutlu düşünürler; yön bulma becerileri gelişmiştir, görsel materyalleri kolaylıkla yorumlayabilirler.
  • Ressam, mimar, grafik desinatörü gibi mesleklerde bu zeka türü gelişmiştir.

Bedensel Zeka Nedir?

  • Beden ile zihin arasında bir uyum oluşmasını sağlayan yetenektir.
  • Bedensel zekanın gelişimi sadece atletik yapıda olanlarla sınırlı değildir, aynı zamanda doğduğumuz andan şu ana kadarki psikomotor becerilerin gelişimi, beden dilini kullanmak bu zekanın özellikleri olarak gösterilir.
  • Bir cerrahın kritik ameliyatlar yaparken ya da bir uçakta pilotun göstergelerin ince ayarlarını yaparken gösterdiği beceri bedensel zekanın geliştiğinin nişanesidir.

Müziksel Zeka Nedir?

  • Ton, ritim ve tını ayırt etme zekası olarak bilinir.
  • Bu zekaya sahip insanlar müziksel çalgı aleti kullanmayı kolay öğrenirler; ritimlere, melodilere duyarlıdırlar.
  • Müzisyenler ve dansçılarda mevcuttur.

İçsel Zeka Nedir?

  • Kendi kendinin farkında olma yeteneğidir.
  • Bu zekaya sahip insanlar kendilerini tanır, ayrıca üstün ve zayıf yönlerini fark eder.
  • Din adamı ve felsefecilerde bu zeka türü belirgindir.

Sosyal Zeka Nedir?

  • Sosyal zeka etkileşme kapasitesi olarak belirtilir.
  • Bu zekaya sahip bireylerde empati becerileri gelişmiştir, insanlarla kolaylıkla iletişim kurabilir ve insanları etkilerler ve liderlik özellikleri gösterirler.
  • Politikacılar, psikologlar, öğretmenler bu zeka türünü geliştirmelidir.

Doğasal Zeka Nedir?

  • Gardner’in sonradan eklediği zeka türüdür.
  • Bu zeka türü çevredeki dünyayı algılama, canlıları tanıma, doğayı araştırma becerisiyle ilintilidir.
  • Botanik, zooloji, böcek bilimi, organik kimya, tıp, fotoğrafçılık gibi alanlarda çalışanlar bu zeka türünü geliştirmelidir.

Sonuç ve Değerlendirme

Sözün özü, birey doğuştan tüm zeka alanlarına sahiptir fakat bir ya da birkaçı diğerlerine göre daha baskındır. Zekanın genetikten büyük ölçüde etkilendiği bir gerçektir ama zeka dediğimiz şey de gelişime açıktır.

Dolayısıyla baskın olmayan zeka türlerini biraz da olsa geliştirebilmemiz mümkün diyebiliriz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir