Ulvi Cemal Erkin Kimdir? Hayatı ve Çalışmaları
Ünlü besteci Ulvi Cemal Erkin yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nde müziğin yeni yönünü belirleyen öncü Türk Beşleri grubunun üyesiydi. Rejimin Türk kültürünü modernleştirme ve Batılılaştırma arzusunun bir parçası olarak, genç yaşta önce Paris Konservatuarı’nda ve ardından École Normale de Musique’de piyano ve kompozisyon eğitimi almak üzere devlet bursu kazandı. Bu yazıda Ulvi Cemal Erkin kimdir, hayatı ve çalışmalarından bahsedeceğiz.
Ulvi Cemal Erkin Kimdir? Kısaca Hayatı
Ulvi Cemal Erkin çağdaş Türk müziğine öncülük etmiş önemli bestecilerden biri olan müzisyen, müzik öğretmeni ve orkestra şefidir. Erkin, 14 Mart 1906’da İstanbul’da dünyaya geldi. Babası kıdemli bir bürokrat olan Mehmet Cemal Bey ve annesi Nesibe Hanım idi.
Müzikle ilgilenmeye çocukken annesi piyano çalarken ve ağabeyi keman dersleri alırken başladı. Zira ilk müzik eğitimini küçük yaşta annesinden alan sanatçı, 7 yaşında İtalyan ve Fransız müzik öğretmenlerinden piyano dersleri aldı.
19 yaşında Galatasaray Lisesi’nden mezun oldu. Hemen sonra, Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) yaptığı yurtdışı eğitim sınavını kazanarak 1925’te Paris’e gitti. Paris Konservatuarı ve Ecole Normale de Musique’de okudu.
1930 yılında diplomasını alarak Türkiye’ye döndü. Ve Ankara Musiki Muallim Mektebi’ne (Müzik Öğretmen Okulu) armoni ve piyano öğretmeni olarak atandı. Eşi Ferhunde Erkin ile Musiki Muallim Mektebi’nde tanıştı ve 1932’de evlendi.
1936 yılında okul Devlet Konservatuarı olarak yeniden yapılandırılınca Erkin burada piyano dersleri vermeye devam etti. Ünlü besteci 1949’dan 1951’e kadar devlet konservatuarında müdürlük, ölümüne kadar piyano bölümünün şefliği ve piyano öğretmenliği yaptı.
Yaptığı Çalışmalar ve Piyano Eserleri
1943’te Cumhuriyet Halk Partisi büyük ödülünü Ahmet Adnan Saygun ve Hasan Ferit Alnar ile paylaştı. Ödülü piyano konçertosu ile kazandı. Diğer yandan aynı yıl ünlü Köçekçe orkestra süitini yazdı. Bir röportajda, Alfred Cortot’un kendisine Türkiye ziyareti sırasında bir piyano konçertosu besteleme fikrini verdiğini söyledi.
Piyano konçertosu ve Köçekçe süiti 11 Mart 1943’te Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası tarafından ilk kez seslendirildi. Orkestrayı Dr. Ernst Praetorius yönetti ve solist Ferhunde Erkin’di. Ayrıca piyano konçertosu Büyükelçi Franz von Papen’in isteği üzerine 8 Ekim 1943’te Almanya’nın Berlin kentinde de seslendirildi. Berlin Şehir Orkestrası’nı Fritz Zaun yönetti ve solist yine Ferhunde Erkin’di.
Köçekçe süiti 90’lı yıllarda TRT’de yayınlanan “Anadolu’dan Görünüm” adlı televizyon programının jenerik müziği olarak kullanılmıştı. Ayrıca 2014 yılında Borusan Flarmoni orkestrası Londra Royal Albert Hall’de süiti seslendirmiştir. Bu muhteşem performansı mutlaka dinlemenizi öneririm.
Erkin öğretmenliğe atandıktan sonra piyano konçertosu ile solist, bazen besteci, yorumcu, öğretmen ve şef olarak önemli görevler aldı, klasik müziğin yaygınlaşmasına öncülük etti. Diğer yandan eşiyle birlikte kısıtlı imkanlarla genç müzisyenler yetiştirmeye ve çok sesli müziği yaymaya adadı.
Sonraki Yılları ve Ölümü
Erkin, yaşamı boyunca Fransa, Türkiye ve İtalya’dan prestijli ödüller aldı. Örneğin Palm Academia, Legion d’honneur şövalye ve İtalyan Cumhuriyet Madalyası ile ödüllendirilmiştir. 1971 yılında ise Türk hükümeti tarafından Devlet Sanatçısı unvanına layık görüldü.
Ulvi Cemal Erkin 15 Eylül 1972’de İstanbul’da vefat etti. 1985 yılında anısına bir posta pulu basılmıştır. Merhum bestecimiz 1991 yılında Sevda-Cenap And Müzik Vakfı tarafından onur madalyası ile ödüllendirilmiştir. Ayrıca Ankara’da kendi adını taşıyan bir konser salonu bulunmaktadır.
Yazı Önerisi:
Abdülkadir Meriçboyu Kimdir? Hayatı ve Eserleri
Turgut Uyar Kimdir? Hayatı ve Eserleri