Gözlemevi Nerelere Kurulur? En Uygun Yerler ve Özellikleri

Gözlemevi (rasathane) gök gözlemleri yapılan, gök cisimleri ve olaylarının incelendiği yer manasına geliyor. Eskiden gündönümü gibi olayların izlendiği gözlemevlerinde teleskopun icadı ile birlikte astronomi bilimi hakkında çok daha fazla bilgi toplanmaya başladı. Bu yazıda sağlıklı gözlem yapabilmek için gözlemevi nerelere kurulur, gözlemevi kurulacak yerlerin özellikleri üzerine bilgiler vereceğiz.

Gözlemevi (rasathane) nerelere kurulur?
Gözlemevi (rasathane) nerelere kurulur?

Gözlemevi Nedir?

Gök cisimlerini gözlemlemek amacıyla içinde teleskoplar ve diğer yardımcı aletlerin olduğu tesislere Gözlemevi ya da Rasathane denir. Bu tür tesisler tek bir optik teleskoplu amatör gözlemevlerinden radyo, röntgen ve farklı türde gözlemler toplayabilen diğer teleskop türlerine sahip büyük komplekslere kadar değişebilmektedir.

Gözlemevleri elektromanyetik spektrumda gözlem yaptıkları kısma göre sınıflandırılmaktadır. En çok optik gözlemevleri vardır. Bunlar insan gözünün görebildiği spektrum bölgesinde gözlem yapmak için donatılmışlardır. Uydu gözlemevi olarak adlandırılan diğer gözlemevleri ise radyo dalgalarının kozmik yayıcılarını tespit etmek için donatılmıştır. Bunlarda ise gama ışınları ile yüksek enerjili X-ışınları gibi radyasyon yayan kaynakları incelemek için özel teleskoplar ve detektörler vardır.

Gözlemevi (Rasathane) Nerelere Kurulur?

Gözlemevi kurulacak yerler kuru ve yüksek rakımlarda, bulutsuz gece sayısı fazla, havadaki kirlilik, toz ve nem oranı düşük ve deprem tehlikesinden uzakta olmalıdır. Bu yerlerin özellikleri konum, fiziki yapı ve çevresel faktörler gibi çeşitli kriterlere göre değerlendirilmektedir.

Konum

En iyi gözlemevleri, gözlemlere elverişli konum ve koşullarda bulunmalıdır. Bu sebeple Gökbilimciler bir gözlemevinin yerini dikkatlice seçerler.

Bu konumların çoğu yüksek rakımlara sahiptir. Peki neden? Çünkü ne kadar yüksekte olursanız hava o kadar incedir. Ve daha az kirlilik, toz ve polen olur. Yani görüş imkanı daha iyidir.

Ayrıca ne kadar yüksekte olursanız hava o kadar soğuk olur. Bu neden önemli? Sıcak bir günde yolların ve arabaların yüzeyinin bozuk bir görüntü olduğunu hiç fark ettiniz mi? Bir nevi çölde serap görmüş gibi olursunuz. Bu teleskopla görmeye çalışılan görüntüler üzerinde olumsuz bir etkiye neden olur.

Ayrıca gözlemevinin olacağı yerin kuru olması gerekir. Çünkü, ekipmanlar ve aynalar üzerinde biriken çiy görüntüyü olumsuz etkiler. Bu sebeple gözlemevleri kuru ve yüksek rakımlı yerlerde olurlar.

Tüm bu sebeplerden ötürü gözlemevleri şehirlerden uzak yerlerde yapılır.

Fiziki Yapı

Bu başlık, teleskop neden bir binanın içine konulur sorusunun cevabı aslında.

Bu bina, teleskopu aşırı ısı, kar, yağmur, dolu ve şiddetli rüzgarlardan korumaktadır. Ayrıca tozdan, kuş pisliklerinden ve optik malzemelerin buzlanmasından korunmasına da yardımcı olur.

Sıcaklık

Birinci sınıf gözlemevlerinin içinde klima bulunmaktadır. Optik aygıtların sıcaklığının gece havasıyla aynı olması istenir. Kalınlığı ve çapı çok büyük aynaların dış ortam sıcaklığına kavuşması 2 gün sürebiliyor. Bu sebeple iç ortam sıcaklığı önceki gece ile aynı tutulmaktadır.

Eğer ayna dış havadan daha sıcaksa, görüntüler üzerinde konveksiyon denilen bir etki oluşturur. Ve bu durum iyi görüşü yok edebilir. Bu etki küçük teleskoplarda bile sorundur. Bu nedenle birçok amatör teleskopta soğutma fanları bulunmaktadır.

Kubbe

Bir çok gözlemevi kubbeli bir yapıdadır, peki bunun sebebi nedir diye merak edebilirsiniz. Bu aslında güneş doğduğunda gözlemevinin serin kalmasına yardımcı olur. Büyük düz bir yüzey, güneşin konumu ne olursa olsun, küre şeklinden çok daha fazla doğrudan güneş ışığı ve ısı alacaktır.

Ayrıca, binanın doğası gereği yuvarlak olması gerekir. Teleskop ile dönmesi gerektiği için. Kubbe ayrıca teleskopu yüksek rüzgarlardan ve başıboş ışıktan da korur. Çünkü rüzgarlar teleskopta o kadar çok titreşime neden olabilir ki iyi görüşü bozabilir. Bu yüzden teleskopu rüzgardan koruyan kubbe muazzam bir yardımcıdır.

Kubbe şekli ayrıca kar birikmesini önler ve çok sayıda kuşun tepeye konmasını önlemeye yardımcı olur.

Renk

Gözlemevleri neredeyse her zaman beyaz renktedir. Metal üzerine beyaz boya, bir gözlemevini serin tutmak için harika bir iş çıkarır. Çünkü beyaz boya çok fazla kızılötesi ısıyı yansıtır.

Güneşli bir günde beyaz bir arabanın ve ardından siyah bir arabanın tavanına dokunun. Beyaz arabanın dokunduğunuzda daha serin olduğunu, siyah arabanın ise elinizi yaktığını hissedeceksiniz. Çünkü beyaz boya ısıyı çok iyi yansıtır. Siyah boya ise ısıyı absorbe eder, yani emer.

Yazı Önerisi:

Kaynak:
Britannica

Bu makale faydalı oldu mu?
EvetHayır

Yorum yapın