Türk Beşleri Kimlerdir? Özellikleri Nelerdir?
Türk müzik araştırmacısı ve bestecisi Halil Bedii Yönetken (1901-1968) tarafından, beş Türk bestecisine (ilk kuşak Cumhuriyet bestecileri) verilen isimdir. İsim, folklordan kaynaklanarak çalışmalar yapmış olan Rus Beşleri’ne öykünerek konulmuştur. Bu yazıda Türk Beşleri kimlerdir, özellikleri ve amaçları hakkında derlediğimiz bilgileri paylaşacağız.
Türk Beşleri Kimlerdir?
Cumhuriyet’in kuruluşundan günümüze değin genelde üç besteci kuşağı yetişti.
20. yüzyılın ilk 10 yılı içinde doğmuş olan ilk kuşak besteciler Batı’nın değişik konservatuvarlarında yetişmişlerdi. Bu besteciler Türkiye’de müzik devriminin düşünsel ve uygulayıcı gövdesini oluşturdular. Ayrıca çeşitli müzik akımlarının etkisinde yapıt veren sanatçılardı.
İlk kuşak bestecilerin aralarında önemli üslup ve anlayış farkları bulunmaktaydı. Buna rağmen onları birleştiren bir nitelik vardı. O da yapıtlarında özellikle halk müziğinden yararlanarak ulusal bir okul kurma çabasıydı. Bu yapıtları değişik ölçülerde ve farklı yaklaşımlarda olsa dahi bu durum yine de geçerli idi.
Bu grubun en önemli adları Cemal Reşit Rey, Haşan Ferit Alnar, Ulvi Cemal Erkin, A. Adnan Saygun ve Necil Kâzım Akses, Türk Beşleri diye anıldılar.
Türk Beşlerinin Özellikleri
Cumhuriyet’ten sonra Avrupa’da eğitim görmüş genç müzikçiler yurda döndüler. Bu kişiler Atatürk’ün isteği üzerine kurulmuş yeni müzik kurumlarında öğretmenlik görevi almışlardı.
Yazı Önerisi: Atatürk ve Köy İmamı: Hocam Yolculuk Ne Tarafa?
O güne kadar Türk Müziği tek sesli geleneğinde idi. Türk Müziğini çağdaş tekniklerle çok seslendirme çabaları bu ilk kuşak Cumhuriyet bestecileriyle başlamıştır. Önceleri halk ezgilerini ya da makamsal müziğin ezgilerini doğrudan çok seslendirme çalışmalarıyla başlayan besteler, giderek özgün yapıtların doğmasına yol açmıştır.
Türk Beşleri olarak bilinen topluluk, aslında bir arada çalışmalar yapmış, ya da belli bir okul kurmak, bir akım yaratmak amacıyla birleşmiş besteciler değildir. Rus Beşleri’ne benzetilen bu beş Türk besteci gerçekte, Fransız Altıları gibi, ortak bir estetik anlayış çevresinde bir araya gelen müzikçiler değildi. Daha çok yeni kurulan Cumhuriyet rejiminin resmi müzik politikasını gerçekleştirmeye girişmişlerdi.
Türk Beşlerinin her biri ayrı ayrı çalışmıştır. Ancak folklordan kaynaklanmak gibi bir ortak özellik ve çok seslilik konusunda öncü olma nitelikleri vardır. Bu sebeple müzik tarihimizde bir arada anılmalarına neden olmuştur.
